Η ΧΕΛΩΝΑ ΤΟΥ ΔΑΡΒΙΝΟΥ: Άνθρωποι δίχως ανθρωπιά

Η αποπνικτική και ζημιογόνα εξελικτική ανθρώπινη πορεία απογοητεύει και προβληματίζει στην παράσταση «Η Χελώνα του Δαρβίνου» του Χουάν Μαγιόργκα σε σκηνοθεσία Νίκου Σακαλίδη στο Θέατρο Αλκμήνη. Ο άνθρωπος όπως ποτέ δεν θα μπορούσε να τον φανταστεί ο Δαρβίνος έχει ακολουθήσει μια ρότα χωρίς προηγούμενο παρέα με την αλλιώτικη πρωταγωνίστρια του έργου.

   Η Χάριετ, μια χελώνα που έχει εξελίξει ανθρώπινα χαρακτηριστικά και ζήσει από πρώτο χέρι τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας αντιμετωπίζεται εξαρχής ως αντικείμενο έρευνας μα στην ουσία βιώνει την εκμετάλλευση, πονηριά και τον ωφελιμισμό τρίτων. Με τη δύναμη και τη σπανιότητά της μετατρέπεται σε αντικείμενο-φετίχ καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση στις ονειρώξεις και τις φιλοδοξίες ατόμων που πλέον της οφείλουν παρόν και μέλλον. Ένας καθηγητής ιστορίας , η σύζυγός του και ένας γιατρός θα πέσουν θύματα της ίδιας τους της άπληστης φύσης. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα για αυτούς που βαυκαλίζονται με μια ζωή που δικαιωματικά δεν τους αξίζει.

  Ένας αριβίστας ιστορικός παντρεμένος με μια γυναίκα που ασφυκτιά κλεισμένη στο σπίτι και ένας νέος γιατρός που δεν θα βρισκόταν πουθενά χωρίς τους πολύτιμους γονείς του συνθέτουν αυτή την επικίνδυνη τριάδα. Άνθρωποι που πράττουν δίχως ηθικές αναστολές, πουλούν το σύντροφό τους, χορηγούν απαγορευμένα σκευάσματα, αθετούν υποσχέσεις, παραμένουν αμείλικτοι, εκμεταλλεύονται την καλοσύνη των υπολοίπων, εξανθρωπίζουν και εξανθρωπίζονται, αποτελούν μέρος της κοινωνίας. Και ίσως όχι απλά ένα μέρος αλλά μια πλειοψηφία που μπροστά σε ένα θαύμα της φύσης θα πουλήσει και την ίδια της την ψυχή για να θησαυρίσει.

   Χάρη στην παράξενη ύπαρξη με το καβούκι, η αγία αυτή τριάς ξεδιπλώνει μια ιστορία ασύγκριτου πλούτου μα φαίνεται να την ξεχνάει εύκολα και να εθελοτυφλεί. Παρακινδυνεύει τη θέση της απομυζώντας μια ουτοπία λογαριάζοντας χωρίς τον ξενοδόχο. Η χελώνα είναι εδώ, έτοιμη να προσφέρει σώμα και πνεύμα στις αντίστοιχες επιστήμες με μοναδικό αντάλλαγμα να γυρίσει πίσω στην πατρίδα της. Η χελώνα διακόσια χρόνια τώρα έχει μάθει πως για να πάρεις κάτι πρέπει να δώσεις κάτι και πως για να καταφέρεις να ζήσεις θα πρέπει να εξελίσσεσαι διαρκώς. «Δεν επιβιώνει ούτε ο πιο δυνατός ούτε ο πιο έξυπνος αλλά αυτός που προσαρμόζεται καλύτερα στις αλλαγές» ακούμε από το βίντεο για την προώθηση της παράστασης.

  Αντίθετα με τα λεγόμενα της γυναίκας-χελώνας πως «όταν έχεις ζήσει πολύ, πρέπει να ξεχάσεις πολύ», η ίδια φημίζεται για την πολυποίκιλη και λεπτομερή αναβίωση των όσων έχει δει. Αντίθετα με τον άνθρωπο, η χελώνα δεν ξεχνάει παρά η μνήμη αποτελεί και το δυνατότερο χαρτί της. Η Φωτεινή Κροκού ξεδιπλώνει το ταλέντο της με τον ασυγκράτητο χείμαρρο μακροσκελών διαλόγων να φαντάζει απόλυτα φυσικός. Ο  τρόπος ομιλίας, η καμπούρα, τα τρεμάμενα μάτια και τα στραβά της χέρια και πόδια, συνθέτουν την εικόνα μιας μορφής καλοδουλεμένης και αξιέπαινης.

   Τα κοινά χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει ο θεατής με την χελώνα είναι τα χαρακτηριστικά μορφολογικής και μόνον φύσης. Πέραν αυτών, η χελώνα κατορθώνει να πείσει για το έργο, τη δύναμη, το όνειρο και τη σοφία της. Η συμπάθεια προς τον χαρακτήρα της χελώνας έρχεται αβίαστα, όπως ακριβώς και η κατανόηση των λεγομένων και πράξεών της. Η μακροζωία και η πολυτάξιδη ζωή της έχει προσφέρει απλόχερα τον θησαυρό της γνώσης αλλά και την συνειδητοποίηση πως ο χρόνος που απομένει είναι λιγοστός. Γι’ αυτό και δεν έχει την πολυτέλεια για πισωγυρίσματα και συμβιβασμούς.

 «Τι θα κάνεις Χάριετ; Ό,τι κάνεις πάντα Χάριετ. Θα προσαρμοστείς». Η ανθρωπιά δεν είναι ούτε δώρο ούτε κτήμα και δίνεται μόνο σε όσους την αξίζουν. Η χελώνα έχει γνωρίσει καλά τη ζωή. Και η ζωή είναι ενίοτε αμείλικτη. 

Μάριος Δενδής,
για την Μαύρη Αλεπού.