ΜΕΣΟΠΕΛΑΓΑ: Η προτίμηση υποταγής παρά ελευθερίας

Είναι επικίνδυνο να είσαι δειλός, όπως και μέτριος, ακριβώς όπως και ελεύθερος. Ένα αναλλοίωτο σκηνικό, τρεις σοβαροντυμένοι ναυαγοί, η ερμητικότητα μιας σχεδίας και οι εύηχες έννοιες της δημοκρατίας, ελευθερίας και αυτοθυσίας συνθέτουν την παράσταση «Μεσοπέλαγα» του Σλάβομιρ Μρόζεκ, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου από την ομάδα Bonobo.

Η αποδόμηση του αλλότριου στον έσχατο βαθμό, η συμμετοχική στάση των υπολοίπων στο θέαμά της και η αναπόφευκτη δημιουργία αμφίρροπων δυνάμεων εξουσίας και υποταγής αφορούν τόσο τους πρωταγωνιστές όσο και τους κλεισμένους θεατές μιας τραγωδίας κατά της ανθρώπινης ύπαρξης. Τα βλέμματα αλληθωρίζουν προς τη λαχταριστή ανθρώπινη σάρκα όταν αυτή μεταφράζεται πλέον ως μονόδρομος για την επιβίωση.

Μια επιβίωση που βασίζεται ξεκάθαρα στην τραγικότητα των χαρακτήρων. Όσο πιο τραγικά έχει ζήσει κάποιος τόσο το καλύτερο για αυτόν. Σε μια ομάδα ανθρώπων που επικαλείται το αίσθημα του δικαίου και την ηθική ρότα των λειτουργιών της, ο ταλαιπωρημένος, ο κατατρεγμένος, ο πιο κακοπαθημένος είναι και αυτός που προστατεύεται και απολαμβάνει καλύτερης μεταχείρισης. Όταν σε μια κοινωνία τυφλών ο μονόφθαλμος κυβερνά, εδώ ο μονόφθαλμος θυσιάζεται. Για τον σκοπό αυτό, η ομάδα των ηθοποιών λειτουργεί δυναμικά και συγχρονισμένα τρέχοντας με περίσσεια ταχύτητα προς τη σφαγή, μέσω μιας λιτής σκηνής που δίνει την ευκαιρία στην ένταση να κορυφωθεί στα ίδια τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών.

Κοιτάζοντας το κείμενο του έργου παρατηρούμε έναν αδύνατο, έναν κανονικό και έναν χοντρό να συνδιαλέγονται με γρήγορο ρυθμό για λίγη ώρα. Η σωματική τους διάπλαση είναι και ο μόνος διαχωριστικός παράγοντας εξαρχής. Τίποτε όμως δεν τοποθετείται τυχαία και αμέσως δημιουργούνται οι κατάλληλες υποδηλώσεις. Σε αυτήν την ιδιαίτερη μικροκοινωνία, χωρίς τα γνωστά υλικά αγαθά και την ανάλογη υπεροχή τους, ο σωματικά δυνατότερος χρεώνεται τις αποφάσεις. Όταν οι υπόλοιποι θέλουν απλά να φάνε κάτι, ο ισχυρότερος είναι αυτός που θα τους κατευθύνει προς την αναζήτηση συγκεκριμένης λείας, της ανθρώπινης.   

Οι απόψεις περί ελευθερίας μπλέκονται με το γαρνίρισμα του φαγητού με αλατοπίπερο, η επιλογή της αυτοθυσίας με τα φασόλια και τα λουκάνικα, οι εξόφθαλμες παραποιήσεις της ιστορίας των προσώπων με το πλύσιμο βρώμικων ποδιών, η αγωνία για την ζωή με το στρώσιμο του τραπεζιού και η ευτυχία με τις γαστρονομικές συμβουλές. Προβάλλεται μια κοινωνία που ομοιάζει με τη σημερινή όπου η θυσία για έναν απώτερο στόχο μεθοδεύεται από μια μερίδα ανθρώπων, το κοινό καλό επιλέγεται αυθαίρετα και προπαγανδιστικά, η δημοκρατία και ο κοινοβουλευτισμός λειτουργούν χρησιμοθηρικά και η κριτική της πλειοψηφίας αναλώνεται στις κατευθυντήριες γραμμές μιας μειοψηφίας.

Διατηρώντας τα προσχήματα μιας σεσημασμένης δημοκρατίας, ο πιο αδύναμος κρίκος κατασπαράζεται, η μετριότητα επιβιώνει και το δίκαιο του ισχυρότερου επιβάλλεται. Ξαφνικά, ο ηρωισμός φαντάζει ματαιότερος από ποτέ ενώ η έννοια της ελεύθερης βούλησης προκαλεί το λιγότερο ένα συγκαταβατικό μειδίαμα. Μια μαύρη με κωμικές ενίοτε νότες παράσταση, παράλογη και ταυτόχρονα τρομακτικά λογική, ένα έργο για την αλήθεια των σχέσεων με φανταστικά προσχήματα.

«Η απάντηση είναι απλή: η πραγματική ελευθερία υπάρχει εκεί που δεν υπάρχει η συνηθισμένη ελευθερία». Η δημοκρατία είναι εδώ για να μοιράσει απλόχερα σε όλους την ψευδαίσθηση της ελευθερίας. Όσοι παρεκκλίνουν παρακαλούνται να είναι έτοιμοι για μια μάχη με τίμημα τη λογική τους. 

 Μάριος Δενδής,

       για την Μαύρη Αλεπού.